Licht termen en begrippen nader uitgelegd: Lumen, Lux en Candela

Er bestaat veel onduidelijkheid over begrippen in de wereld van verlichting. Fabrikanten van lichtbronnen vermelden hoeveel licht hun producten uitstralen in de specificaties en op de doos. Daarbij worden een aantal termen regelmatig gebruikt. Maar wat betekenen al die termen nou werkelijk.

1. Lumen (lm) is de som van al het uitgestraalde licht ongeacht de richting waarin het licht straalt.
2. Lux (lx) is de hoeveelheid licht (lumen) dat op een bepaald oppervlak komt. 1 Lux = 1 Lumen/m²
3. Candela (cd) is de hoeveelheid licht (lumen) in een bepaalde driedimensionale hoek (steradiaal).  1cd = 1 lumen in een ruimtehoek van 1 steradiaal

Lumen
Waarschijnlijk de meest gebruikte van de drie termen. Lumen is heel simpel gezegd de som van al het uitgestraalde licht ongeacht de richting waarin het licht straalt. Lumen is, net als lux en candela, een zogenaamde fotometrische eenheid wat betekent dat er rekening wordt gehouden met het menselijk oog bij het bepalen van hoeveel lumen een lichtbron uitstraalt.

Dit is noodzakelijk omdat mensen bepaalde kleuren beter zien dan andere. We zijn het meest gevoelig voor groen-geel (golflengte 550nm) en bijvoorbeeld nauwelijks voor ultraviolet (<450nm) en infrarood (700nm). Dus moeten we rekening houden met menselijk oog. Als voorbeeld: Als we 1 Watt vermogen in een lichtbron stoppen die één kleur uitstraalt van 550nm (groen), dan geeft deze lichtbron 683 lumen. Stoppen we deze 1 Watt vermogen in een lichtbron die 650nm (oranje) uitstraalt dan geeft deze lichtbron slechts 73 lumen!

Tussen verschillende tinten warm-wit kan, bij dezelfde hoeveelheid watt, al een groot verschil zitten tussen het aantal lumen. Let daarom nooit alleen op het vermogen van de LED lamp!

Lux
Dit is ook een eenheid van lichtsterkte. De hoeveelheid Lux zegt in feite hoeveel licht (lumen) er op een bepaald oppervlak terecht komt. Daarmee is het wellicht de meest veelzeggende eenheid van de drie. Door overheden en andere instanties worden wensen op het gebied van licht het meest uitgedrukt in de hoeveel licht die nodig is op een bepaalde plek; om bijvoorbeeld goed te kunnen werken of wat noodzakelijk is voor de veiligheid.

Verschil met lumen
Het verschil tussen lumen en lux is dus dat lux rekening houdt met de oppervlakte waarover het licht verspreid wordt. Een lichtbron van 1000 lumen, verspreid over 1 m², verlicht die vierkante meter met 1000 lux. Dezelfde 1000 lumen, verspreid over 10 m², verlicht die oppervlakte met slechts 100 lux.

Candela
Candela is de standaard eenheid van lichtsterkte. 1 candela komt overeen met de lichtsterkte van 1 kaars. Candela geeft aan hoeveel licht zich bevindt in ieder stukje van de lichtbundel. Het hangt dus samen met de ruimtehoek waarin het licht wordt uitgestraald. De officiële, volledige definitie ervan is als volgt:

“De candela is de lichtsterkte in een gegeven richting van een bron die monochromatische straling met een frequentie van 540*1012 Hz uitzendt en waarvan de stralingssterkte in die richting 1/683 watt per steradiaal is.”

Candela is toch wel een lastig begrip, meer over candela op wikipedia.